Trong bản góp ý cho đồ án điều chỉnh quy hoạch mà UBND Tp.HCM gửi Bộ Xây dựng mới đây, vùng đô thị trung tâm được cho là sẽ giúp tăng tính cân bằng, giảm sự cạnh tranh không hiệu quả giữa Tp.HCM, Đồng Nai, Bình Dương xét trên phạm vị ranh giới hành chính.

Hiện nay, Tp.HCM đang phải đối diện với những vấn đề của một siêu đô thị do dân số tăng quá nhanh (hiện hơn 10 triệu người), số lượng người nhập cư liên tục tăng, tỷ lệ tăng dân số cơ học rất cao so với tỷ lệ tăng dân số tự nhiên gây tình trạng quá tải và tạo áp lực lớn lên hệ thống hạ tầng kỹ thuật đô thị cũng như hạ tầng xã hội.

Tuyến metro số 1 đang được xây dựng và dự kiến hoạt động từ năm 2020 (Ảnh: Văn Nam)

Lần điều chỉnh đồ án quy hoạch xây dựng vùng Tp.HCM đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã đưa ra khái niệm metropilis bao gồm đô thị hạt nhân là Tp.HCM và vùng phụ cận liền kề gồm cuối phía tây tỉnh Đồng Nai (trọng tâm là Biên Hòa), nửa phía nam tỉnh Bình Dương (trọng tâm là Thủ Dầu Một), cả Nhơn Trạch (Đồng Nai) và hành lang dọc khu tăng trưởng phía tây của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.

Như vậy, khái niệm metropolis không còn phụ thuộc vào ranh giới hành chính, khác so với quy hoạch vùng được phê duyệt năm 2008 khi đưa ra chiến lược phát triển lấy ranh giới hành chính Tp.HCM là hạt nhân trung tâm kết nối với hệ thống đô thị ở các tỉnh xung quanh.

Cũng theo nội dung góp ý, UBND Tp.HCM thống nhất với hướng phát triển liên kết chặt chẽ “vùng đô thị trung tâm” về cơ sở hạ tầng, cấu trúc đô thị, đặc biệt là đề xuất phục hồi và tái phát triển hệ thống giao thông, phát triển giao thông đường thủy giữa các đô thị chính trong vùng đô thị trung tâm.

Mô hình “vùng đô thị trung tâm” được kỳ vọng sẽ giúp hạn chế tình trạng đô thị hóa tràn lan; vành đai xanh sẽ được phát triển bên ngoài vùng đô thị trung tâm để ngăn cách với các tiểu vùng khác.

Các tiểu vùng trong vùng Tp.HCM được đồ án đề xuất chia thành 4 vùng: vùng một gồm diện tích phía bắc vùng, nằm trong rừng hoặc vùng nông nghiệp lâu năm gồm cả tỉnh Tây Ninh, Bình Phước và phía bắc Bình Dương; vùng hai gồm phần phía đông tỉnh Đồng Nai và Bà Rịa - Vũng Tàu nằm trong vùng nông nghiệp; vùng ba gồm toàn bộ tỉnh Tiền Giang và Long An là vùng nông nghiệp lúa nước thâm canh; vùng bốn là “vùng đô thị trung tâm” gồm Tp.HCM và các vùng lân cận như Thủ Dầu Một, Cần Giuộc (Long An), huyện Đức Hòa, Thuận An, Dĩ An, Bến Cát, Tân Uyên (Bình Dương), TP. Biên Hòa, Nhơn Trạch, Long Thành, Trảng Bom và một phần huyện Vĩnh Cửu (Đồng Nai).

Theo các chuyên gia về đô thị, việc cần thiết để giảm áp lực cho Tp.HCM là sớm củng cố hệ thống giao thông đường bộ, đường thủy, đường sắt, đường hàng không song song với hệ thống đường vành đai và các tuyến quốc lộ, cao tốc. Cần hạn chế mở rộng các khu đô thị trung tâm hiện hữu, phát triển tập trung các cực tăng trưởng dọc theo tuyến hành lang, phát triển thích nghi trong các khu vực dễ ngập lụt.